عرضه بنزین سه نرخی از امروز هر خودرو چقدر سهمیه دارد؟
به گزارش ایزو وب، از امروز بنزین در سه نرخ 1500، 3000 و 5000 تومان عرضه می شود؛ سهمیه خودرو های مختلف تغییری نکرده اما مصرف بیشتر از سقف یا بدون کارت سوخت، گران تمام می شود.
به گزارش ایزو وب به نقل از مهر، اجرای رسمی بنزین سه نرخی از بامدادان امروز ۲۲ آذر ۱۴۰۴، نقطه عطفی در سیاستگذاری انرژی کشور به شمار می آید؛ تصمیمی که بدون حذف سهمیه پایه خانوار، مصرف مازاد را هدف گرفته و کارت سوخت شخصی را به هسته اصلی مدیریت بنزین مبدل کرده است. این گزارش، با نگاهی جامع و تفسیری، آخرین وضعیت سهمیه ها، نرخ ها و نتایج این سیاست برای انواع خودرو ها و گروههای مصرف کننده را بررسی می کند.
بازگشت بنزین به صدر سیاست گذاری
در اقتصاد ایران، کمتر کالایی به اندازه بنزین بار سیاسی، اجتماعی و معیشتی دارد. تجربه سالهای گذشته نشان داده هر تغییر در قیمت یا شیوه توزیع آن، فراتر از یک تصمیم فنی، به موضوعی ملی تبدیل می شود. دولت در مصوبه جدید، کوشیده از خاطره شوک های قیمتی فاصله بگیرد و بجای افزایش یک باره نرخ ها، از مسیر تفکیک مصرف و تعریف مجدد یارانه وارد شود. نتیجه این رویکرد، تولد رسمی بنزین سه نرخی است؛ الگویی که بطور هم زمان ادامه پشتیبانی از مصرف متعارف و محدودسازی مصرف بی ضابطه را دنبال می کند و عملا در مصرف بنزین شاهد انضباط خواهیم بود.
منطق بنزین سه نرخی؛ حفظ یارانه، مهار مصرف
در ساختار جدید، دو نرخ یارانه ای همچنان پابرجا مانده اند. نرخ نخست، بنزین ۱۵۰۰ تومانی است که بعنوان پایه حمایتی خانوار تعریف می شود. نرخ دوم، بنزین ۳۰۰۰ تومانی است که محدوده مصرف متعارف فراتر از حداقل را پوشش می دهد. تغییر اصلی، افزوده شدن نرخ سوم یعنی بنزین ۵۰۰۰ تومانی است؛ نرخی که برای مصرف بیشتر از سهمیه یا سوخت گیری بدون کارت سوخت شخصی اعمال می شود.
دولت تاکید دارد این نرخ سوم نه برای جایگزینی نرخ های قبلی، بلکه برای اصلاح رفتار و کاهش اتکای رانندگان به کارت جایگاه طراحی شده است. به بیان ساده، بنزین هنوز برای اکثریت مردم گران نشده، اما پرمصرف ها هزینه حقیقی تری می پردازند.
در سیاست جدید، کارت سوخت نقشی فراتر از یک کارت پرداخت پیدا کرده است. کارت سوخت حال شناسنامه مصرف هر خودرو به حساب می آید و تمایز میان مصرف یارانه ای و آزاد، صرفا از راه آن امکان دارد. هر میزان سوخت گیری خارج از چارچوب کارت شخصی، مستقیماً وارد نرخ ۵۰۰۰ تومانی می شود. همین موضوع، کارت سوخت را از حاشیه به مرکز سیاست انرژی بازگردانده و اهمیت صدور، نگهداری و تمدید آنرا دوچندان کرده است.
وضعیت سهمیه خودرو های سواری بنزینی چه طور خواهد بود؟
برای خودرو های سواری شخصی بنزینی، سازوکار سهمیه به صورت زیر اجرا می شود:
۶۰ لیتر در ماه با نرخ ۱، ۵۰۰ تومان بعنوان سهمیه پایه خانوار اختصاص دارد. این میزان، کمترین سهمیه در بین وسایل نقلیه بنزینی است اما بعنوان حداقل مصرف ماهانه خانوار درنظر گرفته شده است.
پس از اتمام این سهمیه، ۱۰۰ لیتر دیگر با نرخ ۳، ۰۰۰ تومان قابل دریافت است. این بخش، مصرف متعارف فراتر از حداقل را پوشش می دهد.
پس از پایان این ۱۶۰ لیتر یا در صورت سوخت گیری بدون کارت سوخت شخصی، هر لیتر بنزین با نرخ ۵، ۰۰۰ تومان محاسبه می شود.
نکته مهم آنست که هیچ یک از این سهمیه ها، به جز سهمیه ۱۵۰۰ تومانی، قابلیت ذخیره سازی ماهانه ندارد.
خودروهای نوشماره و تعویض پلاک
یکی از بحث برانگیزترین بخش های مصوبه، حذف سهمیه بنزین خودرو های صفر و نوشماره بود. طبق مصوبه اولیه، از نیمه آذر ۱۴۰۴ خودرو های نوشماره از دریافت سهمیه یارانه ای محروم شدند. این تصمیم واکنش های زیادی را به دنبال داشت. که بالاخره، دولت با ارایه اصلاحیه ای، میان خودرو های داخلی ارزانقیمت و خودرو های گرانقیمت تفکیک قائل شد. بر این اساس، خودرو های تولید داخل با قیمت کارخانه ای کمتر از یک میلیارد تومان، از حذف سهمیه مستثنی شده اند و مانند سایر خودرو های شخصی، سهمیه کامل دریافت می کنند.
در مقابل، خودرو های داخلی یا مونتاژی با قیمت کارخانه ای بیشتر از یک میلیارد تومان، مشمول حذف سهمیه بوده و مصرف آنها از ابتدا با نرخ ۵، ۰۰۰ تومان محاسبه می شود.
در مورد تعویض پلاک نیز، ملاک اصلی «نوشماره بودن» خودرو است. خرید خودروی کارکرده، حتی در صورت تعویض پلاک، به تنهایی موجب قطع سهمیه نمی شود.
خودروهای دوگانه سوز؛ کاهش سهمیه با پیام سیاستی
خودروهای دوگانه سوز در طرح جدید، کاملا از سهمیه بنزین محروم نشده اند، اما سهم آنها کم شده است.
برای خودرو های سواری دوگانه سوز، سهمیه بنزین ۱۵۰۰ تومانی به ۳۰ لیتر در ماه محدود شده است. علاوه بر این، سهمیه بنزین ۳۰۰۰ تومانی آنها ۵۰ درصد کم شده است.
هدف این سیاست، تقویت استفاده از CNG و کاهش وابستگی این خودرو ها به بنزین عنوان شده است. در این راستا، دولت وعده داده تبدیل خودرو های بنزینی تک سوز به دوگانه سوز، طبق آیین نامه ماده ۸ قانون هوای پاک، به شکل رایگان صورت گیرد.
تاکسی های شهری و بین شهری؛ سهمیه های بالا، بدون تغییر نرخ
ناوگان تاکسیرانی همچنان یکی از پرمصرف ترین بخش های حمل و نقل شهری است و دولت ترجیح داده سهمیه پایه آنرا حفظ کند. تاکسی های شهری بنزینی، ماهانه ۴۰۰ لیتر سهمیه ۱۵۰۰ تومانی دریافت می کنند. تاکسی های بین شهری بنزینی، بیشترین سهمیه را با ۷۵۰ لیتر در ماه دارند.
در بخش دوگانه سوز، تاکسی های شهری ۲۵۰ لیتر و تاکسی های بین شهری ۴۵۰ لیتر سهمیه پایه بنزینی دریافت می کنند. این سهمیه ها نشان داده است دولت قصد ندارد با فشار مستقیم بر حمل و نقل عمومی، هزینه سفرهای شهری را افزایش دهد.
وانت بارها؛ تفکیک بر مبنای مصرف
وانت ها در سیاست جدید به دو دسته کم مصرف و پرمصرف تقسیم شده اند. وانت ها ی کم مصرف بنزینی مانند مزدا، پیکان و تویوتا، ۱۵۰ لیتر سهمیه ماهانه دارند. نمونه های دوگانه سوز همین گروه، ۶۰ لیتر سهمیه دریافت می کنند.
در مقابل، وانت های پرمصرف بنزینی مانند نیسان یا کامیونت ها، تا ۳۰۰ لیتر سهمیه بنزین دارند و نمونه های دوگانه سوز آنها از ۱۲۰ لیتر سهمیه بهره مند می شوند.
این تفکیک، کوشش برای تطبیق سهمیه با مصرف حقیقی و ممانعت از فشار غیرمنطقی بر ناوگان باری سبک است.
موتورسیکلت ها؛ سهمیه محدود و اخطار بیمه
برای انواع موتورسیکلت، سهمیه پایه ۲۵ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی درنظر گرفته شده است. با این وجود، دولت اخطار داده اجرای طرح قطع سهمیه برای موتورسیکلت های فاقد بیمه شخص ثالث، دیر یا زود عملیاتی می شود.
با توجه به وجود حدود ۱۰ میلیون موتورسیکلت بدون بیمه در کشور، این تصمیم می تواند اثر اجتماعی قابل توجهی داشته باشد و مالکان را به تمدید بیمه سوق دهد.
تاکسی های اینترنتی؛ عبور از کارت سوخت به مدل اعتباری
یکی از مهم ترین نوآوری های طرح جدید، تغییر شیوه پشتیبانی از رانندگان تاکسی های اینترنتی است. در این مدل، سهمیه سوخت مستقیماً روی کارت سوخت شارژ نمی گردد.
رانندگان اسنپ و تپسی، ابتدا سهمیه عادی خودرو های سواری را دریافت می کنند. سپس بر مبنای پیمایش حقیقی ماهانه، یارانه ای معادل مصرف مازاد تا سقف مشخص، به شکل اعتباری–ریالی به حساب آنها واریز می شود.
سقف این حمایت برای خودرو های بنزینی ۲۰۰ لیتر، برای دوگانه سوزها ۹۵ لیتر و برای موتورسیکلت های فعال ۴۰ لیتر در ماه تعیین شده است. این شیوه، به قول دولت، شفافیت را بیشتر می کند و مانع از سوءاستفاده از سهمیه می شود.
سرویس مدارس؛ پیمایش محور و اعتباری
در بخش سرویس مدارس، تغییری در فلسفه محاسبه سهمیه به وجود نیامده است. سهمیه سوخت این خودرو ها بر مبنای پیمایش حقیقی و به شکل اعتباری محاسبه می شود.
اطلاعات خودرو ها توسط آموزش وپرورش و شهرداری ها در سامانه سپند ثبت می شود و بعد از تأیید، اعتبار مربوطه در کارت بانکی راننده شارژ خواهد شد.
خودروهای خارجی و مناطق آزاد؛ حذف کامل سهمیه
در طرح بنزین سه نرخی، هیچ سهمیه ای برای خودرو های خارجی و خودرو های دارای پلاک مناطق آزاد درنظر گرفته نشده است. مصرف این خودرو ها از ابتدا با نرخ ۵، ۰۰۰ تومان محاسبه می شود. دولت این تصمیم را بخشی از سیاست هدفمندسازی یارانه ها عنوان می کند و باور دارد اختصاص یارانه بنزین به خودرو های لوکس، فاقد توجیه اقتصادی و اجتماعی است.
بنزین سوپر؛ کالایی بدون سهمیه
بنزین سوپر نیز همچنان خارج از نظام سهمیه بندی قرار دارد. به علت محدودیت عرضه داخلی، این نوع بنزین به طور عمده از راه واردات بخش خصوصی تامین می شود و قیمت آن حدود ۶۵ هزار تومان برای هر لیتر به شکل پایه ارزیابی شده است که البته در خیلی از جایگاه ها نیز اساساً عرضه نمی گردد.
ذخیره سهمیه؛ چه چیزی باقی می ماند؟
همانطور که گفته شد در نظام جدید، تنها سهمیه ۱۵۰۰ تومانی قابلیت ذخیره دارد و مصرف نشده آن به ماه بعد منتقل می شود.
سهمیه ۳۰۰۰ تومانی ذخیره نمی شود و بنزین آزاد اساساً فاقد سقف و امکان ذخیره سازی است. این سازوکار، عملا انگیزه احتکار سهمیه را از میان برده است.
هدف نهائی دولت؛ اصلاح تدریجی بدون شوک
آنچه از مجموع این سیاستها برمی آید، تلاشی حساب شده برای اصلاح الگوی مصرف بدون ایجاد شوک قیمتی است. دولت با حفظ سهمیه های پایه، کوشیده آرامش اجتماعی را حفظ کند و با این وجود، مصرف خارج از عرف را پرهزینه تر سازد.
با این حال، خیلی از کارشناسان باور دارند اثرگذاری نهائی این طرح، نه فقط به نرخ ها، بلکه به ادامه سیاست، اجرای دقیق و نحوه هزینه کرد منابع حاصل از بنزین ۵۰۰۰ تومانی بستگی دارد؛ منابعی که مقرر است صرف حمایت معیشتی دهک های پایین شود.
بنزین سه نرخی را می توان قدمی میانی در راه دشوار اصلاح قیمت انرژی دانست؛ نه جهش قیمتی و نه تثبیت وضعیت موجود. کارت سوخت بار دیگر به ابزار کنترل مصرف تبدیل گشته و سهمیه ها متناسب تر از گذشته توزیع شده اند.
موفقیت این سیاست، بیشتر از هر چیز، به اعتماد عمومی، شفافیت اجرا و پایبندی دولت به وعده های حمایتی گره خورده است. اگر این پیش شرط ها محقق شود، بنزین سه نرخی می تواند به الگویی برای اصلاح تدریجی سایر حامل های انرژی نیز تبدیل شود؛ الگویی که هزینه حقیقی مصرف را، بدون تحمیل فشار ناگهانی بر مردم، بازتاب می دهد. به اجمال، این تفکیک، تلاش برای تطبیق سهمیه با مصرف حقیقی و جلوگیری از فشار غیرمنطقی بر ناوگان باری سبک است. اطلاعات خودروها توسط آموزش و پرورش و شهرداری ها در سامانه سپند ثبت می شود و پس از تأیید، اعتبار مربوطه در کارت بانکی راننده شارژ خواهد شد. سهمیه ۳۰۰۰ تومانی ذخیره نمی شود و بنزین آزاد اساساً فاقد سقف و امکان ذخیره سازی است.
منبع: ایزو وب
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب