در گفتگوی مشروح با مهر عنوان شد؛
صرفه جویی 4 میلیارد مترمكعبی منابع آبی كشور با توسعه گلخانه ها
ایزو وب: مجری طرح توسعه گلخانه ها با اشاره به اینكه درانتها اجرای این طرح، حدود 4 میلیارد مترمكعب آب صرفه جویی می شود، اظهار داشت: تشخیص آلودگی محصولات گلخانه بر عهده ما نیست و ابزاری هم برای این كار نداریم.
به گزارش ایزو وب به نقل از مهر، طرح توسعه گلخانه های كشور یكی از طرح های اقتصاد مقاومتی است كه اجرای آن از سال ۱۳۹۵ شروع شده و طبق برنامه باید در سال ۱۴۰۴ اختتام یابد، به عبارتی مدت اجرای این برنامه ۱۰ سال است. این طرح به علت افزایش ضریب بهره وری آب با عنایت به محدودیت های منابع آبی كشور، از اهمیت بسیاری زیادی برخوردار می باشد.
محمود حجتی، وزیر جهاد كشاورزی نیز بارها بر اهمیت این طرح تاكید كرده و آنرا از اولویت های وزارتخانه متبوعش خوانده است، بگفته مسئولان و دست اندركاران طرح پیشبینی می شود در انتها اجرای این برنامه حدود ۴ میلیارد متر مكعب از منابع آبی كشور صرفه جویی شود. در همین زمینه خبرنگار مهر، گفتگویی را با ولی الله بنی عامری، مجری طرح ملی توسعه گلخانه ها انجام داده است، كه مشروح آن از نظرتان می گذرد:
* خبرنگار مهر: آقای بنی عامری سطح توسعه گلخانه های كشور در مدت ۱۰ سال اجرای برنامه، چقدر پیشبینی شده است؟
-ولی الله بنی عامری: سطح توسعه ای كه در این ۱۰ سال پیشبینی شده، ۴۸ هزار و ۳۵۵ هكتار است كه به صورت پلكانی افزایش می یابد، این رشد پلكانی هم از حدود ۱۲۰۰ هكتار در سال اول پایه آغاز می شود و تا ۸ هزار هكتار در سال پایانی ادامه می یابد.
* تابحال روند اجرای طرح و پیشرفت آن چگونه بوده است؟
-امسال كه در سال چهارم برنامه قرار داریم میانگین سه ساله توسعه طرح مذكور ۹۳ درصد است و كمی از برنامه عقب هستیم كه امیدواریم این مساله امسال جبران شود.
میانگین سه ساله توسعه طرح مذكور ۹۳ درصد است و كمی از برنامه عقب هستیم كه امیدواریم این مساله امسال جبران شود
* سطح توسعه در سالجاری چه میزان خواهد بود؟
-پیش بینی می شود امسال كمی جلوتر از برنامه حركت نماییم. امسال بر حسب لزوم ضریب سرعت اجرای طرح را ۸۲ درصد افزایش دادیم. به عبارتی امسال قرار بوده ۳۶۰۰ هكتار گلخانه ایجاد شود اما به ۵۸۰۰ هكتار افزایش یافته كه قسمتی از عقب ماندگی سه سال قبل را نیز جبران خواهد نمود و طبق برنامه جلو خواهیم رفت.
* هم اكنون چه محصولاتی در گلخانه های كشور تولید می شود؟
-در گروه سبزی ها سهم خیار بین ۶۰ تا ۶۵ درصد است، باقی كشت هم به محصولاتی مانند گوجه فرنگی، فلفل، بادمجان و كاهو متعلق است. گروه دوم گروه گیاهان زینتی است و عمده آن رز، گل های آپارتمانی و سایر شاخه بریده ها، گیاهان نشا فصلی و درختچه ها است. گروه سوم هم گروه میوه ها و عموما شامل توت فرنگی است؛ ضمن اینكه بتازگی لیمو ترش به این گروه افزوده شده است.
* لیموترش در كدام مناطق كشور در حال تولید است و الان چه میزان از این محصول در كشور تولید می شود؟
-لیمو ترش فقط در واحدهای گلخانه ای شمال تولید می شود. در واقع، تولید لیموترش حدود یكسالی است كه شروع شده و به سرعت در حال رشد است؛ اما هنوز آمار نهایی میزان سطح زیركشت آنرا نداریم.
* تولید محصولات جدید را نیز در دستور كار دارید یا اینكه كشت محصولات فعلی توسعه خواهد یافت؟
-بله، در سایبان ها نیز برنامه تولید میوه های گرمسیری مانند موز، آناناس و انبه را در دستور كار داریم؛ اما هنوز عملیاتی نشده و در مراحل اولیه كار هستیم.
* تفاوت سایبان با واحد گلخانه ای در چیست؟
-سایبان نوعی سازه با پوشش سایه انداز است كه بطور نسبی شرایط محیطی را كنترل می كند و مانند گلخانه بطور كامل شرایط را كنترل نمی كند.
* تولید میوه های گرمسیری مذكور از چه زمانی آغاز و این كار در كدام نقاط كشور انجام می شود؟
-تولید میوه های گرمسیری مذكورطبق برنامه باید از سال آینده شروع شود و میوه های گرمسیری در جنوب كشور و عموما در چابهار تولید خواهد شد.
تولید میوه های گرمسیری مانند موز، انبه و آناناس طبق برنامه باید از سال آینده شروع شود و میوه های گرمسیری در جنوب كشور و عموما در چابهار تولید خواهد شد* طرح توسعه گلخانه ها در تمام در كشور انجام می شود یا اینكه فقط در استانهای خاصی صورت می گیرد؟
-توسعه واحدهای گلخانه ای در تمام استانها در حال انجام می باشد، ما ۵ استان مهم در این زمینه داریم كه شامل تهران، جنوب كرمان، یزد، اصفهان و مركزی است اما در سایر استانها نیز كار انجام می شود. بعنوان مثال استان آذربایجان شرقی یكی از استانهایی است كه خیلی سریع در این زمینه در حال رشد است.
* آقای بنی عامری یكی از اهداف اجرای برنامه توسعه گلخانه ها، افزایش ضریب بهره وری آب است، بفرمایید كه تولید در فضای گلخانه چگونه منجر به كاهش مصرف آب می شود؟
-دلیل اول، مهم و قطعی آن این است كه اجرای این طرح از تبخیر سطحی آب جلوگیری می كند. دلیل دوم این است كه قابلیت آنرا دارد كه از فرونشست آب جلوگیری كند(با روش های هیدروپونیك و بازچرخانی)، با همین دو عامل ۵۰ درصد نسبت به فضای باز جلوتر است.
* ازاین رو مسائل مصرف آب در واحدهای گلخانه چند درصد نسبت به فضای باز كاهش می یابد؟
-برای این منظور، شاخص ما باید این باشد كه تولید یك كیلوگرم محصول چقدر آب مصرف می كند؟، اگر این را اولویت قرار دهیم گلخانه تا ۱۰ برابر نسبت به فضای بهره وری بالاتری در زمینه آب دارد و می تواند با آن رقابت كند. ازاین رو می توانیم بگوییم میزان صرفه جویی آب در سیستم گلخانه ها نسبت به فضای باز، بهره وری بیشتری دارد. یك كیلوگرم گوجه فرنگی كه در فضای باز تولید می شود ۲۵۰ لیتر آب مصرف می كند، اما همین میزان گوجه فرنگی وقتی در گلخانه تولید می شود می تواند ۴۰ لیتر آب مصرف كند و گاهی این رقم با استفاده از تكنولوژی های مربوطه حتی تا ۱۰ لیتر كاسته می شود ضمن اینكه این رقم در كشوری مانند هلند تنها ۴ لیتر است!
* آیا ما چنین تكنولوژی هایی را در اختیار داریم؟
-در حال حاضر داریم روی آن كار می نماییم ولی هنوز به آن دست نیافتیم. ضمن اینكه این رقم در ایران حدود ۴۰ لیتر است. البته این نكته را هم باید خاطرنشان كرد كه قسمتی از این آب در مصارف دیگر مورد استفاده می گیرد و فقط نیاز آبی محصول نیست همچون برای خنك كردن، برای رطوبت دهی و غیره؛ در زمینه نیاز آبی می توان به رقم های ۱۰ یا ۴ لیتر رسید به ویژه با سیستم های بازچرخانی آب كه از فرونشست آن جلوگیری می كند.
یك كیلوگرم گوجه فرنگی كه در فضای باز تولید می شود ۲۵۰ لیتر آب مصرف می كند، اما همین میزان گوجه فرنگی وقتی در گلخانه تولید می شود می تواند ۴۰ لیتر آب مصرف كند و گاهی این رقم با استفاده از تكنولوژی های مربوطه حتی تا ۱۰ لیتر كاسته می شود ضمن اینكه این رقم در كشوری مانند هلند تنها ۴ لیتر است* در كشور ما سیستم های بازچرخانی وجود دارد؟
- كم كم این كار در حال شروع شدن است، یكی دو پروژه اجرا شده و این امر رو به توسعه است.
* جهت استفاده بهینه از آب و افزایش بهره وری آن در واحدهای گلخانه ای درخواست اعتبار و یا واردات تجهیزات هم داشته اید؟
- درحال حاضر درخواست واردات دستگاه ها و تجهیزاتی كه طرح های نوآورانه نامیده می شوند، ارائه شده و تلاش می شود این دستگاه ها در داخل هم تولید نماییم.
* از كدام كشورها؟
-از كشورهای مختلف مانند هلند، اسپانیا و تركیه وارد خواهد شد.
* درحال حاضر سطح گلخانه های كشور چند هكتار است، در واقع چند هكتار گلخانه در حال بهره برداری و چند هكتار در دست راه اندازی است؟
-حدود ۱۶ هزار هكتار گلخانه در كشور در حال راه اندازی و بهره برداری است. از این میزان حدود ۱۳ هزار هكتار آن در حال بهره برداری و حدود ۳ هزارهكتار آن نیز در حال ساخت است.
* این رقم نسبت به سال ۹۵(سال آغاز اجرای طرح) چقدر تغییر كرده و متناسب با آن بهره وری آب چقدر افزایش داشته است؟
-نسبت به سال ۹۵ حدودا میزان توسعه گلخانه ۲ برابر شده است. هر چه از فضای باز به سمت گلخانه می رویم مفهوم آن این است كه به همان میزان داریم به ازای تولید هر واحد محصول آب كمتری مصرف می نماییم. ضمن اینكه عدد ثابتی نمی توان برای این مساله عنوان نمود، چون متفاوت می باشد. در كجای كشور كاهش مصرف اتفاق افتاده است؟ نسبت به فضای باز ۱۰ برابر بهره وری آب بیشتر شده است.
در اختتام برنامه پیشبینی ما این است كه حدود ۴ میلیارد متر مكعب آب از منابع آبی كشور صرفه جویی می شود
* و پیشبینی شما برای اختتام برنامه در زمینه افزایش ضریب بهره وری آب چه میزان است؟
- در انتها برنامه پیشبینی ما این است كه حدود ۴ میلیارد متر مكعب آب از منابع آبی كشور صرفه جویی می شود.
* نكته مهم دیگری كه در سالهای اخیر بارها مطرح شده و چالش های زیادی درباره آن وجود دارد استفاده بیش از حد از سموم و كودهای شیمیایی در واحدهای گلخانه ای است، كه حتی معاون امور زراعت وزارت جهاد نیز یكبار در زمینه اظهارنگرانی كرده؛ آیا استفاده بیش از حد كشاورزان از این نهاده ها به علت عدم آموزش آنهاست یا اینكه كودها و سموم شیمیایی كیفیت لازم را ندارند و همین مساله موجب می شود كه كشاورزان مجبور به استفاده مداوم شوند؟،
-این مساله واقعیت و همه پارامترهایی كه به آن اشاره كردید وجود دارد. اما هیچ عدد و رقمی نیست كه عنوان كند مثلا در گوجه فرنگی گلخانه و یا مثلا خیار گلخانه به این میزان باقی مانده سموم وجود دارد. برخی گیاهان مانند خیار و كاهو پذیرش برای دریافت كود بیشتر را دارند با این وجود این تصور كه در گیاهان گلخانه ای باقی مانده سموم و كودهای شیمیایی بیش از اندازه میزان است و یا این محصولات گرفتار آلودگی هستند، واقعیت ندارد. به جهت اینكه این نهاده ها نیز ارزان نیستند و كشاورزان بنابراین با آگاهی بیشتری از آنها استفاده می نمایند. الان دستگاه ها و تجهیزات بیشتری برای این كار وجود دارد و به كار گرفته می شود ضمن اینكه آزمایشگاه هایی كه فرمول غذایی به كشاورزان ارائه می كنند، در جهت مصرف كود و سم بیشتر به خدمت گرفته می شوند. كشاورزان میزان آب مصرفی و سایر اطلاعات كشت خودرا به این آزمایشگاه ارائه می كند، بذر را هم نمونه برداری می كنند و آزمایشگاه نیز میزان كود مصرفی مورد نیاز آن محصول را فرموله می كند و در اختیار كشاورز قرار می دهد.
* این آزمایشگاه در سراسر كشور وجود دارند و همه كشاورزان می توانند برای دریافت فرمول غذایی به آنجا بازگشت كنند؟
-حدود دو الی سه سال است كه این كار شروع شده اما عمومیت نداشته اما الان در حال گسترش است، ضمن اینكه ما برنامه ای داریم كه برای هر محصول یك كود مخصوص را فرموله كنند و كشاورزان دیگر چنین چالش هایی نداشته باشند بدین سان كه ما یك كود پایه گوجه فرنگی، یك كود پایه خیار، یك كود پایه فلفل و... را عرضه نماییم و نیازهای تكمیلی نیز از طریق های دیگر تامین گردد.
كودهای پایه تولید داخل است یا وارداتی؟
-بخش زیادی از آن داخلی و البته بخشی هم وارداتی است.
البته كه آگاه ساختن كشاورزان و آموزش آنها در این زمینه بسیار مهم می باشد، اقداماتی در این زمینه شده است؟
- خوشبختانه شاهد می باشیم كه سطح آگاهی كشاورزان نسبت به قبل كه بالاتر رفته و هر چه این آگاهی بیشتر شود مطمئنا مدیریت مصرف در گلخانه ها نیز بهبود می یابد. مطمئنا وقتی ابزار دقیق و اطلاعات كافی در اختیار كشاورزان نباشد آنها نیز كود و سم را بی رویه و بی برنامه مصرف نخواهند كرد اما اگر دستگاه ها، تجهیزات و اطلاعات در اختیار آنان باشد كشاورزان هم به درستی از این نهاده ها استفاده می نمایند.
ب* نابراین شما آلودگی محصولات گلخانه ای را تكذیب می كنید؟
- تشخیص میزان آلودگی بر عهده ما نیست. بر عهده وزارت بهداشت و دفتر سلامت غذا است. ما ابزاری برای اندازه گیری نداریم ازاین رو اندازه نگرفتیم كه ببینیم محصول آلوده است یا نیست اما مجموعه های وزارت بهداشت، دفتر سلامت غذا و درباره سموم نیز سازمان حفظ نباتات متولیان امر هستند.
تشخیص میزان آلودگی بر عهده ما نیست. بر عهده وزارت بهداشت و دفتر سلامت غذا است. ما ابزاری برای اندازه گیری نداریم ازاین رو اندازه نگرفتیم كه ببنیم محصول آلوده استمنظور بنده باقی مانده سموم و كودهای شیمیایی در محصولات است نه صرفا كیفیت و سلامت خود این نهاده ها.
- بله، بنده نیز همین مورد را عرض می كنم.
نكته مهم دیگر كه اخیر رئیس سازمان حفظ نباتات نیز به آن اشاره كرده بود تحریم ایران از طرف شركت های بزرگ سموم است، گفته می شود این مساله موجب ورود سموم و كودهای چینی و هندی بی كیفیت به كشور شده است.
-آفت كش های شركت های بزرگ و معروف با نوع چینی و هندی آنها متفاوت می باشد و این یك واقعیت است.
الان در چنین شرایطی قرار داریم؟
-بله، برخی شركت های بزرگ كشور ما را ترك كرده و رفته اند. جایگزین آن نیز این است كه با سیستم ها و فرمول های دیگر فعلا كنار بیاییم و شرایط را تحمل نماییم. البته اینطور هم نیست كه دست ما بسته باشد شركت های داخلی هم اكنون به تكاپو افتاده اند و تلاش خودرا برای فرموله كردن سموم و كودهای شیمیایی می كنند پیش از این چون به راحتی واردات انجام می شد چنین تلاشی انجام نمی شد اما الان شركت های داخلی در حال تلاش هستند. بااینكه به استاندارد شركت های اروپایی نرسد اما به هر حال كار ما راه می اندازد و كیفیت تولیدات در حد قابل قبول است.
برخی شركت های بزرگ كشور ما را ترك كرده و رفته اند. جایگزین آن نیز این است كه با سیستم ها و فرمول های دیگر فعلا كنار بیاییم و شرایط را تحمل نماییم. البته اینطور هم نیست كه دست ما بسته باشد شركت های داخلی هم اكنون به تكاپو افتاده اند و تلاش خودرا برای فرموله كردن سموم و كودهای شیمیایی می كنندآقای بنی عامری، یكی از انتقادات مهمی كه به مجموعه وزارت جهاد وارد است عدم موفقیت در بازارهای صادراتی است، چرا در بازارهای صادراتی همچون بازار روسیه و بازار قطر كه فرصت طلایی و خوبی برای كشور ما بود، عملا موفقیتی به دست نیاوردیم و اجازه دادیم این فرصت ها به راحتی از دست برود؟
- چون این مساله متولی ندارد. اگر متولی داشت و صادرات محصول برنامه ریزی و ساماندهی می شد و هر كسی راه نمی افتاد محصول را با هر شكل و هر بسته بندی صادر كند، گرفتار چنین چالش هایی نمی شدیم. بازارهای خارجی استانداردهای خاص و پروتكل های ویژه ای دارد. البته این اتفاق كم كم دارد رخ می دهد چون كسانی كه به شكل مرتب، سورت شده و برنامه ریزی شده محصول صادر می كنند روز به روز رشد می كنند. آنجا قوانین خاص خودرا دارد و این نوع محموله ها را برگشت می زنند و از صادركنندگان خسارت دریافت می كنند. اما الان هم حجم این محصولات در حال افزایش می باشد هم كیفیت آنها رو به بهبود است ضمن اینكه وارد شدن به یك بازار امری زمانبر است و من مطمئن هستم در سالهای آینده اتفاقات خوبی در این زمینه رخ خواهد داد.
در زمینه زیرساخت ها چه مشكلاتی برای صادرات داریم كه لازم است رفع شود؟
-در حال حاضر برخی زیرساخت ها نیز برای صادرات آماده نیست مثلا ما در زمینه حمل و نقل شرایط خیلی مناسبی نداریم. محصولی كه باید در شرایط خاص دمایی و رطوبتی حمل شود مانند اشیایی مانند كمد و میز حمل می شود كه این اشكال است چون محصولات گلخانه ای ظریف و حساس هستند و باید در بسته بندی مناسب و در شرایط دمایی مناسب حمل شود.
برخی زیرساخت ها نیز برای صادرات آماده نیست مثلا ما در زمینه حمل و نقل شرایط خیلی مناسبی نداریم. محصولی كه باید در شرایط خاص دمایی و رطوبتی حمل شود مانند اشیایی مانند كمد و میز حمل می شودبنابراین عدم موفقیت در صادرات، به سلامت محصولات ربطی ندارد؟
-در بازارهای روسیه فعلا روی سلامت محصولات حساسیت خاصی وجود ندارد اما اعتقاد بنده این است كه روی این مساله باید حساس بود و گواهی سلامت برای محصولات صادر كرد. چون امروز هم اگر حساس نباشند بالاخره روزی این بحث مهم می شود و اگر مشكلی وجود داشته باشد تبدیل به یك چالش خواهد شد.
* این گواهی سلامت را وزارت بهداشت صادر می كند؟
-خیر، دستگاه دولتی آنرا صادر نمی كند بخش خصوصی این كار را می كند. ولی وزارت بهداشت و وزارت جهاد كشاورزی پروتكل های لازم را تدوین كرده اند. ازاین رو ما از نظر قوانین و مقررات محصول سالم مشكلی نداریم و این قوانین وجود دارد اما باید بخش خصوصی باید بیاید و این گواهی را صادر كند. هم اكنون نیز دو سه شركت در این زمینه بطور خیلی محدود فعال می باشند و از سویی هم كشاورزان و تولیدكنندگان هنوز مجاب نشده اند كه برای این كار هم باید هزینه بدهند و برایشان جا نیفتاده است.
درحال حاضر میزان تولید محصولات گلخانه ای در كشور چه میزان و حجم صادرات آنها چقدر است؟
-میزان تولید محصولات گلخانه ای حدود ۳ میلیون تن است و در انتها برنامه به ۲۲ میلیون تومان می رسد. مقرر است ۱۰ میلیون تن آن صادر شود. الان حدود ۵۰۰ میلیون دلار میزان صادرات این محصولات است و پیشبینی می شود این رقم امسال به یك میلیارد دلار برسد.
* مقاصد صادراتی محصولات ما عموما كدام كشورها هستند؟
-عمدتا كشور همسایه همچون كردستان عراق، كشورهای آسیای میانه، روسیه، كشورهای حاشیه خلیج فارس و افغانستان هستند.
* و نكته پایانی؟
-توسعه یك الزاماتی دارد از مهم ترین الزامات آن وجه پژوهش، نوآوری و آموزش است. آنقدر كه در بُعد كمی توسعه جلو می رویم در بعد كیفی آن حركت نمی نماییم در حالی توسعه باید همه جانبه باشد. توسعه فقط این نیست كه ما اعلام نماییم اینقدر عدد اضافه كردیم و پایداری طرح ها در گرو همین مساله است. پایداری طرح در گرو پژوهش، نوآوری، فناوری و آموزش به ویژه آموزش مهارتی است این موارد نكات مهمی است كه ما در برنامه داریم اما هنوز حداقل از نظر خود بنده رضایت بخش نیست چون اعتبار نیست. قرار بوده اعتبار داده شود اما از آغاز طرح فقط اعتبارات تسهیلاتی داده شده و اعتبار هزینه ای به طرح تعلق نگرفته است. آموزش های ما به ویژه در زمینه مهارت آموزی ضعیف است. ما تا اختتام این برنامه به ۵۸ هزار نفر كار ماهر نیازمند هستیم و در همین سالجاری حدود ۶ هزار كارگر ماهر نیاز داریم اما هنوز هیچ برنامه مشخصی به جهت اینكه این كارگران دوره مهارت آموزی ببینند وجود ندارد.
آموزش های ما به ویژه در زمینه مهارت آموزی ضعیف است. ما تا اختتام این برنامه به ۵۸ هزار نفر كار ماهر نیازمند هستیم و در همین سالجاری حدود ۶ هزار كارگر ماهر نیاز داریم اما هنوز هیچ برنامه مشخصی به جهت اینكه این كارگران دوره مهارت آموزی ببینند وجود ندارد
البته وزارت جهاد كشاورزی با عنایت به بضاعت خود برنامه هایی برای این امر در نظر گرفته اما اگر برنامه ای نوشته شده كه همچنین هم است باید اعتبارات آن هم تامین گردد. اعتبارات تسهیلاتی طرح به خوبی تامین شده اما متاسفانه هیچ اعتبار هزینه ای برای این طرح در نظر گرفته نشده است.
امسال حدود ۷ هزار میلیارد تومان اعتبار تسهیلاتی از صندوق توسعه ملی به این طرح اختصاص یافته است. قیمت ها بسیار نوسان دارد زمانی ما پیشبینی می كردیم كل برنامه ۱۰۰ هزار میلیاردتومان هزینه دارد اما الان آنقدر نوسانات زیاد شده كه اصلا نمی توان عدد ثابتی را عنوان نمود اما آنچه مسلم است بیشتر از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است.
منبع: ایزو وب
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب